De zomermaanden zijn een uitgelezen moment om in goede boeken, podcasts en andere publicaties te duiken. Nog geen idee wat te lezen, luisteren of kijken? Of altijd honger naar meer tips? Ter inspiratie doen we een greep uit de in 2022 gepubliceerde projecten die met steun van het Fonds BJP tot stand kwamen. Op zoek naar nog meer journalistieke publicaties? Een compleet overzicht vind je hier.
Uitgelicht
De doe-het-zelfmaatschappij
Over leven in Lagos
Femke van Zeijl
Wat betekent het voor mensen om noodgedwongen op zichzelf aangewezen te zijn? Hoe gaan Nigeriaanse burgers om met zaken waarvoor we in Nederland een beroep zouden doen op de gemeente of een overheidsinstantie? Journalist Femke van Zeijl onderzoekt dit in haar boek De doe-het-zelfmaatschappij aan de hand van de verhalen die zij optekende in haar standplaats Lagos, Nigeria. Wij spraken haar over de totstandkoming van haar boek.
‘Het moment dat ik besefte dat de dingen hier heel anders gaan, was toen er geen water meer uit de kraan kwam’, vertelt Van Zeijl vanuit Lagos waar ze net terug is na twee maanden promotiewerk van haar onlangs gepubliceerde boek in Nederland. ‘Terwijl ik druk was met bellen naar het waterleidingbedrijf, zonder resultaat overigens, hadden mijn buren al op een doe-het-zelf-manier water geregeld. Op dat moment realiseerde ik me: er is echt een wezenlijk verschil tussen Nederland en westerse verzorgingsmaatschappijen en de rest van de wereld. Er zijn heel veel landen waar bewoners niet kunnen rekenen op een overheid die dingen voor je oplost.’
Dit klinkt meer als een doe-het-voor-mijzelfmaatschappij…
‘Ieder huishouden hier is z’n eigen overheid. Je moet het voor jezelf regelen, en dat maakt gelijk je buren tot concurrent. Toch is ook hier het besef dat je niet alles alleen kunt. Op steun van de politie hoef je bijvoorbeeld niet te rekenen. Mijn buren regelden daarom met elkaar dat er aan het begin en einde van de straat een poort is die bewaakt wordt. Tijdens de lockdown is geld en eten ingezameld voor de buurtbewoners die echt niet meer rond konden komen. Dus hoe ze ook getraind zijn om zelf te overleven, er wordt telkens wel geprobeerd om er een Zorg-Voor-Elkaar maatschappij van te maken.’
De gulden middenweg!
‘Inderdaad, want ook wij moeten niet vergeten dat er in Nederland best zaken zijn die we met elkaar kunnen regelen. In het dorp van mijn moeder was een skatebaantje zonder prullenbak waar jongeren afval op de grond gooiden. Een prullenbak regelen via de gemeente bleek een te lange weg. Daarom hebben buurtbewoners zelf een container gemaakt die ze wekelijks zelf legen. Soms frustreert het afwachten tot de overheid iets voor je doet alleen maar. Tegelijkertijd moeten we er wel voor zorgen dat de dingen die we wel samen moeten regelen – zoals onderwijs en gezondheidszorg – niet uit onze handen glippen.’
Is je boek een aanrader om te lezen tijdens de zomermaanden?
‘Zeker, het is een boek waar ook veel luchtigheid en humor in zit. Het gaat ook over mijn eigen leerproces, met vallen en opstaan. Er zit altijd een systeem achter de schijnbare chaos. Leven in de doe-het-zelfmaatschappij leert je niet meteen te oordelen of te mopperen, maar eerst te beschouwen en trachten te begrijpen waarom iets functioneert. Of waarom niet, natuurlijk.’
Podcast
Mijn Schuld
Roos van Ees en Wederik De Backer
Iedereen heeft weleens met zijn geweten geworsteld. Het is het pijnlijke gevoel wanneer je beseft dat je verkeerd gehandeld hebt. Maar er bestaat ook schuld die nauwelijks te dragen is. Hoe is het als jouw schuld echt schade heeft berokkend bij een ander? In deze zesdelige podcastserie gaan journalisten Roos van Ees en Wederik De Backer in gesprek met mensen die ieder op hun eigen manier een fout hebben gemaakt. Hoe leef je met het onomkeerbare? In deze zesdelige podcast van NRC en De Standaard onderzoeken Roos van Ees en Wederik De Backer een leven met schuld. Hier beluister je de podcastserie.
Boek
De bus uit Mostar
GerBen van ’t Hek & Rens Lieman
In mei 1992 stapt een groep jonge handbalsters in Mostar, een stad in het voormalige Joegoslavië, in de spelersbus. Zij denken dat zij een toernooi in Nederland gaan spelen, maar in werkelijkheid is het een gevaarlijke vlucht. De handbalsters zouden twee weken blijven, het werden jaren. Sommigen keerden nooit meer terug naar huis. In Mostar komen familie, vrienden en buren ondertussen steeds meer tegenover elkaar te staan in een etnisch gemotiveerde oorlog. Op welke manier werken de etnische conflicten in Joegoslavië door tot in het etnisch gemixte handbalteam in het Noord Hollandse Oosterblokker? Journalisten GerBen van ’t Hek en Rens Lieman vertellen het verhaal van deze handbalsters. Hier lees je meer over het boek.
Documentaire
Gezicht op Beverwijk, 1646
Lex Boon en Robbert Bianchi
Bijna 400 jaar geleden werd het belangrijkste icoon voor Beverwijk, de Wijkertoren, al vastgelegd door kunstenaar Salomon van Ruysdael op zijn schilderij ‘Gezicht op Beverwijk’. Begin dit jaar werd bekend dat dit kunstwerk in New York voor rond de half miljoen euro geveild zou worden. Toen dit nieuws de Beverwijkse taxateur Jeroen Zoetmulder bereikte was hij vastberaden: “Dit schilderij moet naar Nederland komen.” Lukt het hem om binnen acht weken genoeg geld te verzamelen? En kan hij tijdens de veiling van veilinghuis Christie’s in New York bieden op het kunstwerk? In deze documentaire volgen journalisten Lex Boon en Robbert Bianchi Zoetmulder bij zijn verregaande poging om het schilderij naar Nederland te halen. Bekijk hier de documentaire.
Podcast
Broos
Maarten Dallinga en Hugo Verkley
Hoewel corona de afgelopen maanden voor velen ‘voorbij’ leek te zijn is de pandemie naast de stijgende besmettingscijfers ook op andere vlakken voor sommigen nog verre van over. De pandemie heeft de afgelopen twee jaar op veel mensen een zware wissel getrokken. Wat betekende de coronacrisis voor Utrechters met een kwetsbare arbeidsmarktpositie? Hoe verging het hen financieel en emotioneel? En in hoeverre kregen ze hulp? Sinds het begin van de crisis, voorjaar 2020, volgden journalisten Maarten Dallinga en Hugo Verkley vijf Utrechters. De vierdelige podcastserie Broos vertelt hun verhaal. Luister hier naar de podcastserie.