Rijden op de ambulance is extreem werk. Lange nachtdiensten, hoge tijdsdruk, geen ruimte voor fouten en een grote kans op traumatiserende situaties. NRC-journalist Carola Houtekamer dacht wel te weten wat het werk inhield, maar het indringende verhaal van een ambulancebroeder die ze toevallig sprak raakte haar diep. Samen met filmmaker en echtgenoot Jaap van Heusden en filmmaker Jefta Varwijk maakte ze de multimediale productie ‘Wie zorgt er voor de ambulancebroeder die net een kind heeft zien sterven?’ Een paar dagen na het verschijnen van het artikel in de NRC, zond HUMAN de korte documentaire uit.
Natuurlijk had ze weleens wat gezien over het werk van ambulancemedewerkers. ‘Maar dat waren van die SBS-achtige programma’s’, vertelt Houtekamer. ‘Het werk wordt daarin vooral heel spectaculair neergezet. Louis vertelde het anders. Ik sprak hem toevallig tijdens een borrel van de basisschool van onze kinderen. Hij vond het werk op dat moment zwaar. Het kwam ontzettend diep binnen om te horen wat hij op dagelijkse basis allemaal meemaakt.’ Ook als ze ’s avonds haar man Jaap van Heusden over Louis vertelt, blijft het verhaal kriebelen. Houtekamer: ‘Ik heb ooit eens geleerd bij de krant dat als je een goede journalist wil worden, je blind achter je gevoel moet aan gaan. Het is het beste advies dat ik ooit heb gekregen.’
“Een auto-ongeluk van een zwangere moeder met kind, twee kinderlaarsjes die uit de sloot steken, een puberjongen die zijn laatste adem uitblaast terwijl er een grote betonplaat op hem ligt.”
De keuze om het verhaal in documentair vorm te vertellen was snel gemaakt. ‘In die vertelvorm vinden Jaap en ik elkaar. Een journalistiek artikel wordt bovendien al snel zakelijk, dat vond ik zonde en niet passend. In film zit poëzie, dat had dit verhaal nodig. Vervolgens hebben we nog vier jaar ons best gedaan om Louis te overtuigen.’
Uiteindelijk krijgen ze ambulancebroeder Louis toch zover om zijn verhaal te doen. Houtekamer interviewt hem via een spiegel, zodat Louis direct de lens inkijkt. ‘Zo kregen we de concentratie maar ook het indringende dat dit verhaal nodig heeft voor elkaar.’
Absurditeit
De verhalen zijn niet mals. Een auto-ongeluk van een zwangere moeder met kind, twee kinderlaarsjes die uit de sloot steken, een puberjongen die zijn laatste adem uitblaast terwijl er een grote betonplaat op hem ligt. Wat vooral raakt is het schijnbaar gewone in de verhalen. Louis vertelt niet over de spectaculaire gevallen, maar gewoon over zijn dagelijks werk.
“Geen mega scoop, maar een zuiver verhaal. Het roept het gevoel op dat ik vier jaar geleden niet los kon laten.”
Houtekamer: ‘Centraal stond bij ons de vraag: Is het wel normaal dat een mens zoveel lijden moet zien? Daarom hebben we in het verhaal en op beeld ook niet gekozen voor de momenten waarop alles misgaat. We wilden het normale werk laten zien, en daarmee ook de absurditeit daarvan. Militairen kunnen traumatische dingen meemaken in oorlogsgebieden. Daarvoor is een heel zorgprogramma. Maar ambulancebroeders beleven misschien wel drie oorlogen en dat lijken we heel normaal te vinden.’
Filmisch
Voor het geschreven artikel koos Houtekamer ook een andere schrijfvorm dan ze normaal gesproken gebruikt. ‘Toevallig hadden we net een cursus creatief schrijven van Manon Uphoff gekregen op de redactie. In dit artikel durfde ik wel wat meer verhalend te schrijven.’ De online redacteur van NRC kwam met het idee om de filmbeelden in een loop bij het artikel te plaatsen. Te zien zijn blauwe flitsen op de weg en de bomen terwijl de ambulance naar een ongeluk onderweg is. Een ambulance met de klep open en een brancard die klaar staat tegen een donkere nacht. Houtekamer: ‘De beelden bij het artikel hoef je ook niet zo te bestuderen, het roept een sfeer op. Het verhaal komt dieper binnen. Dat is genoeg.’
Houtekamer omschrijft de eindproductie als een mooi klein pareltje. ‘Geen mega scoop, maar een zuiver verhaal. Het roept het gevoel op dat ik vier jaar geleden niet los kon laten. Zonder ruis, zonder restrictie. Een verhaal met vervreemding, eerbied en verdriet.’
Wie zorgt er voor de ambulancebroeder die net een kind heeft zien sterven? is tot stand gekomen met bijdragen van NRC, Omroep Human en het Fonds BJP. Het artikel is hier te lezen, de webdocumentaire bekijk je hier.
Jeuken jouw handen ook om dat bijzonder verhaal of diepgravend onderzoek te starten? Lees dan meer over onze subsidies en beurzen.